Tomasz Zyss1, Robert T. Hese2, Andrzej Zięba1, Joanna Boroń3
Próba stworzenia spójnych zaleceń orzeczniczych w przypadku zespołu psychoorganicznego, w przebiegu którego dochodzi do ujawnienia się deficytu intelektualnego
1 Z Kliniki Psychiatrii Dorosłych Collegium Medium UJ w Krakowie
Kierownik: prof. dr hab. n. med. A. Zięba
2 Z Kliniki Psychiatrii Śląskiej Akademii Medycznej w Tarnowskich Górach
Kierownik: prof. (ŚAM) dr hab. n. med. Robert T. Hese
3 Z Zespołu Poradni Zdrowia Psychicznego, CALD, Uniwersytecki Szpital Dziecięcy, Kraków
Kierownik: dr Joanna Boroń
Tradycyjnie wyróżnia się trzy postacie zespołu psychoorganicznego: 1) oligofreniczny, 2) charakteropatyczny, i 3) otępienny. Według klasyfikacji chorób ICD-10 zaburzeniom tym opowiada bardziej nowoczesna terminologia – odpowiednio: 1) upośledzenie umysłowe (F7x), 2) zaburzenia osobowości i zachowania spowodowane chorobą uszkodzeniem mózgu lub dysfunkcją mózgu (F07), oraz 3) różne postacie otępień (od F00 do F04). Do oceny poziomu sprawności intelektualnej, ergo do potwierdzenia istnienia ewentualnych deficytów intelektualnych można posługiwać się rozmaitymi narzędziami neuropsychologicznymi. Najbardziej cennym narzędziem jest test inteligencji Wechslera, którego wyniki służą do wydzielenia 6 poziomów inteligencji poniżej obszaru prawidłowego. W ocenie znaczenia orzeczniczego określonych deficytów intelektualnych zasadnym jest posługiwanie się literą dawnego Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki z 15 maja 1989 roku. Według wspomnianego Rozporządzenia dopiero upośledzenie umysłowe na poziomie przynajmniej umiarkowanym stanowi samodzielnie przesłankę do orzeczenia drugiej grupy inwalidzkiej (obecnie: całkowitej niezdolności do pracy). W przypadku lekkiego upośledzenia umysłowego – orzeczenie takie może być przyjęte dopiero przy współobecności innych ciężkich schorzeń – bardzo poważnie upośledzających sprawność ustroju. Innymi słowy lekkie upośledzenie umysłowe jest przesłanką do orzeczenia jedynie częściowej niezdolności do pracy. Idąc dalej tym tokiem rozumowania mniejsze deficyty intelektualne, jak: pogranicze upośledzenia czy inteligencja poniżej przeciętnej – nie powinny być formalnie przesłankami o znaczeniu orzeczniczym. Wydaje się celowe stosowanie podobnych zaleceń również w przypadku zespołów otępiennych, a więc wtórnych deficytów intelektualnych ujawniających się w wieku dorosłym lub nawet podeszłym.
Słowa kluczowe: zespół psychoorganiczny, deficyt intelektualny, zalecenia orzecznicze
Pełna wersja w .pdf (175kB)